कार्यक्रम सारांश

पृष्ठभूमि

कर्णालीलाई चिन्ने र चिनाउनुकासाथै कर्णालीमै बसेर राष्ट्रिय बहस गर्न सकिन्छ भन्ने मानक स्थापित गर्नका लागिशुरु गरिएको कर्णाली उत्सव ..कुडा कर्नालीकाको पाँचौँ संस्करण सम्पन्न भएको छ। २०८०फागुन ५ देखि ७ गतेसम्म कर्णाली प्रदेशको राजधानी सुर्खेतको वीरेन्द्रनगर स्थित बुलबुले उद्यान परिसरमा सञ्चालन भएको कर्णाली उत्सव ..कुडा कर्नालीकाएउटा साहित्यिक, सांस्कृतिक एवं नीतिगत बहसको कार्यक्रम हो।विचारको उत्सवको रुपमा समेत परिचित कर्णाली उत्सव हरेक वर्ष फागुन महिनामा ३ दिनसम्म सञ्चालन हुन्छ।

नेपाली भाषाको उद्गम तथा खस राज्यको विरासत बोकेको कर्णाली प्रदेशले अब आफ्नो कुरा आफैं भन्न थालेको छ। प्रदेशका नीति निर्माता तथा जवाफदेही व्यक्तिहरुलाई कर्णालीले प्रश्न गर्न थालेको छ। उत्सवको पहिलो संस्करण २०७६ फागुन १९, २० र २१ गते सुर्खेतको वीरेन्द्रनगरमा सम्पन्न भएको थियो।जसमा विभिन्न १४वटा सत्रहरु तथा अन्य विषयहरूमा बहस तथा साहित्यिक कार्यक्रम सञ्चालन भएको थियो। कर्णाली उत्सवको दोस्रो संस्करण २०७७ फागुन २६ देखि २९ गतेसम्म वीरेन्द्रनगर स्थित बुलबुले उद्यान परिसरमा सम्पन्न भएको थियो जसमा पनि १४ वटा सत्रहरु रहेका थिए। कर्णाली उत्सव ..कुडा कर्नालीकाको तेस्रो संस्करण २०७८ फागुन २७ देखि २९ गतेसम्म सुर्खेतको वीरेन्द्रनगरस्थित बुलबुले उद्यान परिसरमा सञ्चालन भएको थियो। यस संस्करणमा कुल १३ वटा सत्रहरु सन्चालन भएका थिए।कर्णाली उत्सव ..कुडा कर्नालीकाको चौँथो संस्करण २०७९ फागुन ५ देखि ७ गतेसम्म सुर्खेतको वीरेन्द्रनगर स्थित बुलबुले उद्यान परिसरमा बिहान ११ देखि साँझ ७ बजेसम्म सञ्चालन भएको थियो।
कर्णाली उत्सव ..कुडा कर्नालीकाको हाल सम्मका पाँचवटै संस्करणमार्फत् देशको ध्यान कर्णालीमा तान्ने प्रयास गरिएको छ। उत्सवमा देशकै प्रतिष्ठित व्यक्तित्व, कर्णालीलाई बुझेका र बुझ्न चाहने सबैको सहभागिता रहेको थियो। उत्सव कर्णाली प्रदेशलाई चिन्ने र चिनाउने अभियान संगै कर्णाली प्रदेशमै बसेर राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दाहरुमा बहस गर्न सकिन्छ भन्ने प्रयास हो।उत्सवले कर्णालीका पहिचान र सम्भावनाहरुको खोजी गर्नुका साथै समग्र प्रदेशको समृद्धिमा बौद्धिक योगदान गरेको छ।कर्णाली उत्सवलाई पाँचौँ संस्करणसम्म आइपुग्दा सफलतापूर्वक संचालन गर्नका लागि विभिन्न माध्यमबाट प्रत्यक्ष तथा अप्रत्यक्ष रुपमा सहयोग, सल्लाह,सुझाव, हौसला र सकारात्मक आलोचना प्रदान गर्नुहुने सबै जना धन्यवादको पात्र हुनुहुन्छ।

कर्णाली उत्सव ..कुडा कर्नालीकाको पाँचौँ संस्करण २०८० फागुन ५ देखि ७ गतेसम्म सुर्खेतको वीरेन्द्रनगरस्थित बुलबुले उद्यान परिसरमा बिहान ११ देखि साँझ ७ बजेसम्म सञ्चालन भएको थियो। जसमा कुल १४ वटा सत्रहरु, ३ वटा पैकेलोको कथा, ४ वटा विद्वत प्रवचन र ३ वटा साहित्यिक एवं सांस्कृतिक सत्रहरु सञ्चालन भए।

उत्सवको लक्ष्य
कर्णाली प्रदेशको पहिचान र संभावना केलाई यहाँका ऐतिहासिक, राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक एवं पर्यटकीय महत्व दर्शाउँदै कर्णाली प्रदेशलाई बौद्धिक गन्तव्यका रुपमा विकास गर्नु यस उत्सवको लक्ष्य हो।

उत्सवका उद्धेश्यहरु
1. कर्णाली प्रदेशमा पर्यटन प्रर्वद्धन गर्नु।
2. कर्णाली प्रदेशको कला, संस्कृति, भाषा र साहित्यको प्रर्वद्धन गर्नु।
3. प्रदेशको शैक्षिक तथा प्रशासनिक विकासका लागि पैरवी गर्नु।
4. प्रदेशमा रहेका आर्थिक संभावनाहरुको खोजी गर्नु।
5. प्रदेशको सामाजिक अवस्थामाथि विमर्श गर्नु।
6. संघ, प्रदेश र स्थानीय तहबीचको अन्तर्सम्बन्ध मजवुत पार्दै सबै तहका सरकारलाई नागरिकप्रति उत्तरदायी बनाउनु।

उत्सवको उपयोगिता
कर्णाली उत्सवले कर्णालीमा एक प्रकारको उर्जा सम्प्रेषण गरेको छ। कर्णाली समृद्धिको बाटो पहिल्याउन मद्धत पुगेको छ। कर्णालीको पहिचान र संभावनाका विषयमा खुलेर छलफल भएका छन्। देशैभर छरिएर रहेका विद्धान् विदुषीहरुले कर्णालीको चर्चा गरेका छन्। उत्सवमा भएका छलफलको सार विभिन्न अध्ययन, अनुसन्धान तथा प्रतिवेदनको अंश बन्न सक्छ। नीति निर्माताहरुलाई खुराक बन्न सक्छ। समग्रतामा कर्णालीको चर्चा हुनु भनेको प्रदेशले उन्नतिको मार्ग पहिल्याउन सक्नु हो। उत्सवले कर्णालीको सांस्कृतिक र साहित्यिक विकासमा योगदान पुर्याएको छ। कर्णलीलाई राष्ट्रिय–अन्तर्राष्ट्रिय रुपमै उपयुक्त पर्यटकीय गन्तव्य बनाउन सहयोग पुगेको छ। कर्णाली उत्सवमा मुख्यतः प्रदेशको ऐतिहासिक, सामाजिक, साँस्कृतिक, राजनीतिक, आर्थिक तथा पर्यटकीय क्षेत्रका मुद्दालाई छलफलको विषय बनाइएको थियो। कर्णालीमा रहेको सामाजिक समस्याहरु, समस्या समाधानका उपायहरु साथै कर्णालीको विकासको अवस्था, योजनाहरुमा हुने ढिलासुस्ती र समाधान, आविश्कारका कुरा जलविधुतको पहुँचको कुरा लगायत विभिन्न १३ वटा सत्रमा ७० जना भन्दा बढी वक्ताहरुले छलफल गरेका छन्। छलफलले तत्काल सुधार गनुपर्ने विषय, दिर्घकालमा समाधान गर्नुपर्ने विषयहरु श्पस्ट पारेको त छ नै, त्यसको साथै नीति निर्माणमा सार्वजनिक वहसको महत्वलाई समेत दर्शाइदिएको छ। उत्सवको आयोजनाले प्रत्यक्ष तथा परोक्ष रुपमा प्रदेश सरकारको विभिन्न कार्यक्रमहरुलाई सार्थक तुल्याउन धेरै हदसम्म सहयोग पुग्ने देखिन्छ। उत्सवका अवसरमा सुर्खेत आउने धेरैजसो साहित्यकार, लेखक, पत्रकार, कलाकार र विशिष्ट व्यक्तिहरुले कर्णालीबारे सञ्चार माध्यामहरुमा लेख्दै आएका छन्। उत्सवमा छलफल भएका राजनीति, इतिहास, समाज, कला, साहित्य, विकास तथा समृद्धिका विषयले मिडियामा प्राथमिकता पाएको छ।

उत्सवका परिणामहरु
1. कर्णाली उत्सव पाँचौँ संस्करण भौतिक उपस्थितिमा आठ हजार भन्दा बढीले र अनलाइनमा ३० लाख भन्दा बढी पटक हेरिएको छ।
2. कर्णाली, यसको परम्परागत पहिचानर यसलाई हेर्ने दृष्टिकोणबारे विविधतायुक्त विचार, वादविवाद एवं मतभेदहरुलाई समेत सहभागितामुलक बहस, मन्थन र चिन्तनको थालनी गर्ने साझा मञ्च कर्णाली उत्सव भएको छ।
3. सरकार, नागरिक समाज, विज्ञ र कर्णालीबासी एवं कर्णालीलाई मायागर्नेहरु विच कर्णालीका साझा समस्याको पहिचान गरी कला, भाषा, संस्कृति र विकासको साझा अवधारणा बनाउन मद्दत पुगेको छ जसले सरकारका तीनवटै तहलाई कर्णालीमा विकास र सम्मृद्धिको थप खाका कोर्न एवं योजनाहरु अघि बढाउन मद्दत हुनेछ।
4. उद्योग, पर्यटन, मानव विकास लगायतका नतिजामुखी कृयाकलापहरु अघि बढाउन आर्थिक, सामाजिक, राजनितिक र सांस्कृतिक परिदृष्यहरु झनै महत्वपुर्ण कारकतत्व हुने हुँदा छलफलको निचोडहरु यी सबै क्षेत्रका लागि सन्दर्भ सामग्रीका रुपमा चीरकाल सम्मका लागि उपयोगी हुनेछन्।
5. विश्वविद्यालय, विद्यालय, पत्रकारिता लगायतका वौद्धिक, प्राज्ञिक एवं चिन्तनका विषयहरुमा समेत कर्णाली उत्सवको बहसबाट निस्किएका विचारहरु अध्ययन, अनुसन्धानका लागि सन्दर्च सामग्रीका रुपमा उपयोगी हुनेछन्।
6. कर्णालीका प्रतिभाहरुले प्रतिपादन गरेका सिद्धान्त, आविस्कार र सिर्जनाहरुलाई समेत विश्वव्यापी रुपमा पहिचान दिलाउँदै यसको विश्वव्यापी स्विकारोक्तिका लागि उत्सवले साझा मञ्च निर्माण गरेको छ। प्रदेशमा नीतिगत सुधारका सुझावहरु प्राप्त भएको छ।
7. आम नागरिकले आफ्ना नीतिनिर्माताहरुलाई सार्वजनिक मन्चबाट सुझाव दिन पाएका छन्, प्रश्न सोध्न पाएका छन्।

पाँचौँ संस्करण २०८०
२०८० फागुन ५-७ गते, बुलबुले उद्यान, वीरेन्द्रनगर, सुर्खेत
विहान ११ बजेदेखि साँझ ७ बजेसम्म
बहस सत्रहरुः १४
पैकेलोको कथाः३
विद्वत प्रवचनः ४
वक्ता तथा सहजकर्ताः 83
साहित्यिक एवं सांस्कृतिक सत्रहरुः ३ (सांस्कृतिक, देउडा र गजल)
प्रत्यक्ष प्रसारणः कर्णाली उत्सवका फेसबुक र युट्युब, सेतोपाटी र सिआइएनको फेसबुक पेज तथा सिआइएनमार्फत देशभरका कम्तिमा १०० वटा सामुदायिक एफएम रेडियोर अन्य मिडियाहरुमार्फत प्रत्यक्ष प्रसारण
अनुमानित भर्चुअल सहभागिताः 30 लाख
अनुमानित भौतिक सहभागिताः 8 हजार

पहिलो दिन फागुन ५ गते शनिवार

उद्घाटन समारोह

कर्णाली उत्सवः बहसको अनवरत यात्रा

दिनेश गौतम, कार्यकारी निर्देशक, कर्णाली उत्सव

कर्णाली उत्सवका कार्यकारी निर्देशक दिनेश गौतमले २०७६ सालको दशैंताका जब हामीले कर्णाली प्रदेशमा राष्ट्रिय स्तरको सामाजिक फोरमको आवश्यकता महशुस गरी २०७६ फागुन १९ गतेबाट शुरु भएको कर्णाली उत्सवको यो यात्रा ५ वर्षमा आइपुग्दा थप परिष्कृत र परिमार्जित हुँदै गएको बताउनुभयो । उहाँले नेपाल सरकारका सचिव केवलप्रसाद भण्डारीको अभिभाकत्व र राष्ट्रिय वाणिज्य वैकको वित्तीय श्रोत सहयोगले हामीलाई निरन्तरतामा धेरै नै सहयोग पुगेको उल्लेख गर्नुभयो। उहाँले भन्नुभयो, ‘कर्णालीले आफ्नो कुरा आफैँ भन्न थालेको छ। कर्णाली उत्सवमा कर्णालीका कुराकानी हुन्छ। यसका साथै कर्णालीमा बसेरै पनि राष्ट्रिय मुद्धाहरुमा बहस गर्न सकिन्छ भन्ने पनि स्थापित हुँदै गएको छ। यसर्थ कर्णाली देशको चिन्तन गर्न तयार छ भन्ने कुरा हामीले पुष्टि गर्न सकेका छौँ। अतः कर्णाली उत्सव एक साझा मञ्चको रुपमा स्थापित भएको छ। जहाँ सबैले खुला रुपमा सार्वजनिक नीति वहस गर्न सकुन्। पाँच वर्ष अगाडिको एउटा सानो प्रयास आज एउटा वृहत् अभियानको रुपमा स्थापित भएको छ। र यसको सफलताको श्रेय तपाईंहरु सबैलाई जान्छ जसले कर्णालीलाई प्रेम गर्नुहुन्छ, जसले कर्णाली सुनिनुपर्छ भन्ने ठान्नुहुन्छ, र जसले अब कर्णालीले पनि कथा सुनाउँछ भन्नेमा विश्वस्त हुनुहुन्छ।’ उहाँले कर्णाली उत्सव र बहसको उपलब्धिहरुबारे समेत चर्चा गर्नुभयो।

बहसमा लगानी

किरणकुमार श्रेष्ठ, प्रमुख कार्यकारी अधिकृत, राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक

कर्णाली उत्सव ..कुडा कर्नालीकाको पाँचौँसंस्करणको शीर्ष प्रायोजकको रुपमा रहेको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत किरणकुमार श्रेष्ठले कर्णालीलाई चिन्ने र चिनाउनेका साथै कर्णालीमै बसेर राष्ट्रिय बहस गर्ने उत्सवको तेश्रो संस्करणदेखि नै शीर्ष प्रायोजकको रुपमा राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक जोडिन पाउँदा आफू निकै नै उत्साहित भएको बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, ‘यस्ता बैचारिक उत्सवहरुलेनै मानिसमा उत्साहको सञ्चार गर्छ। देशमै केही गर्नुपर्छ भन्ने मानसिकताको विकास गर्छ। अतः यस्ता उत्सवमा लगानी गर्नुले देश विकासमा योगदान हुन्छ भन्ने म ठान्दछु।’कर्णाली प्रदेशको समृद्धिको लागि विकासका विविध आयामहरु जस्तै पर्यटन, पर्यावरण, उर्जा, रोजगार, लगानी, नितिनिर्माण जस्ता पक्षहरु माथिको गन्थन मन्थन र चिन्तनले अवश्य पनि सार्थक परिणाम ल्याउने उहाँले वताउनुभयो ।

कर्णाली प्रेम

केवलप्रसाद भण्डारी, सचिव, नेपाल सरकार

कर्णाली उत्सव ..कुडा कर्नालीकाकोसुरुवाती समयमा कर्णाली प्रदेश सरकारको प्रमुख सचिवको भूमिकामा रहनुभएका तथा उत्सवको पहिलो संस्करण देखि नै उत्सवलाई सफल बनाउनअभिभावकिय भूमिका खेल्नुभएका हाल नेपाल सरकारका सचिव केवल प्रसाद भण्डारीले कर्णाली प्रेम र कर्णाली उत्सव प्रतिको प्रेमबारे धारणा राख्नुभयो। कर्णालीलाई उहाँले आफुलाइ धेरै नै माया लाग्ने र यहाँको विकास र समृद्धीमा योगदान गर्न रुची लाग्ने बताउनुभयो।

उहाँले भन्नुभयो, ‘पहिलो संस्करण २०७६ फागुनदेखि यता हरेक बर्ष यस विचारको पैठमा पूर्वतयारीदेखि कार्यक्रम अवधिभर संलग्न रहँदा मैले अनुभूत गरेका यसका केहि विशेषताहरुबाट प्रभावित भएको छुँ।’

वीरेन्द्रनगरमा बहसको बहार

मोहनमाया ढकाल, नगर प्रमुख, वीरेन्द्रनगर नगरपालिका, सुर्खेत

कर्णाली उत्सव कुडा कर्नालीकाको पाँचौँ संस्करण २०८० को आयोजक सहर समेत रहेको वीरेन्द्रनगर नगरपालिकाका मेयर मोहनमाया ढकालले वीरेन्द्रनगरमा बहसको बहारका विषयमा आफ्नो मन्तव्य राख्नुभयो। ज्ञानरविज्ञानकोचर्चागरिनेगर्नेयस्तागतिविधिलेशहरकोमौलिकपहिचानविस्तारगर्नठूलोभूमिकाखेल्ने बताउँदै उहाँले संघीयतासंगै नेपालमा पनि वहसको विकेन्द्रीकरण हुँदै गइरहेको अवस्थामा यसले संघीयतालाई झनै मजबुत बनाउन पक्कै सहयोग पुग्ने बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, ‘काठमाडौं बाहिर पनि यस्ता गतिविधिहरु विस्तारित हुँदै गइरहेको सन्दर्भमा यहाँहरु सबैको सहयोग र सहभागिताका कारण वीरेन्द्रनगरमा आयोजना हुँदै आएको कर्णाली उत्सव..कुडा कर्नालीकाले निकै विशिष्ट पहिचान र उचाई हासिल गरेको महसुस गरेका छौं यो सद्भावर सहकार्य निरन्तर हुनेछ भन्ने विश्वास छ। हामीलाई लाग्छ कर्णाली उत्सव कर्णाली प्रदेशकै एक महत्वपूर्ण गन्तब्य बन्नेछ। र यसले वीरेन्द्रनगरमा बहसको बहार ल्याउनेछ।’

नीति बहसको महत्व

मा. योगेन्द्र शाही, उपाध्यक्ष, कर्णाली प्रदेश योजना आयोग

कर्णाली प्रदेश योजना आयोगका उपाध्यक्ष माननीय योगेन्द्रबहादुर शाहीले नीति बहस र यसको महत्वबारे मन्तब्य राख्नुभयो। उहाँले नीतिले युगको भाका बोल्ने बताउनुभयो। उहाँले कर्णालीको समृद्धीका लागी संघीयता र संघीयतासँगै र्वजनिक नीति बहसको धेरै नै महत्व रहेको भन्नुभयो। उहाँले भन्नुभयो, ‘ नीतिले गहिरो बहस खोज्छ । यसको बलियो जरा हुनु पर्दछ । नीति विनाको कार्यक्रम कार्यान्वयन दिग भ्रमित हुन्छ । कार्यान्वनय विनाको नीति शारीरिक अपाङ्गता जस्तै हुन्छ । तर स्वयम् नीति दिब्य चस्वु हो वा होइन भन्ने कुराको निर्क्योल वाद. प्रतिवाद र सम्बादको प्रक्रियाले निश्चित गर्दछ । त्यसैले राम्रो नीति निर्माण, त्यसको उत्कृष्ठ कार्यान्वयन र प्रगतिशिल समाज निर्माणको प्रक्रियालाइ नीति सम्वादले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ। वादे वादे जाएते तत्व बोध।’