
ऋति फाउन्डेसन, सुर्खेतको आयोजनामा कुडा कर्णालीका मूल नारा रहेको कर्णाली उत्सवको दोस्रो संस्करणको यस समापनको क्षणमा यस समारोहको अध्यक्षता गर्नुभएका अध्यक्ष कमलराज लम्साल, यहाँ उपस्थित प्रदेश नं. २ का आजका विशिष्ट अतिथि माननीय मुख्यमन्त्री लालबाबु राउत, कर्णाली प्रदेश सभाका माननीय सभामुख राजबहादुर शाही, प्रदेश नं. २ का माननीय मुख्य न्यायधिवक्ता दीपेन्द्र झा, कर्णाली प्रदेशका माननीय मन्त्रीहरू, राष्ट्रिय योजना आयोगका सचिव, कर्णाली प्रदेश योजना आयोगका माननीय सदस्यहरू, यहाँ उपस्थित यस उत्सवका विभिन्न सेसनका प्यानलिष्ट, विद्वान वक्ताहरू र सहजकर्ताहरू, फाउन्डेसनका पदाधिकारी र सदस्यहरू, सञ्चारकर्मी, सुरक्षाकर्मी एवम् उपस्थित भद्र महिला एवम् सद्जनवृन्द ।
मुलुकमा सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापना भएपश्चात् बनेको कर्णाली प्रदेश, भूगोलका हिसाबले बाँकी छ प्रदेशभन्दा ठूलो प्रदेश हो । भौगोलिक विकटता यसको आफ्नो प्रतिकुलता रहेको र राज्यको ध्यान समयमै पुग्न नसकेको कारणले गर्दा यो प्रदेश विकासका सुचकाङ्ककमा पछाडि रहेको छ ।
पर्याप्त जलस्रोत, बहुमूल्य जडिबुटी, आकर्षक पर्यटकीय स्थलहरूको धनी प्रदेश हुनुका साथै खस भाषाको उद्गमस्थल र आफ्नै विशिष्ट परम्परा तथा संस्कृति भएको कर्णाली प्रदेशको आफ्नै विशेषता छ । यसको समग्र विकास गर्न सरकारी प्रयासहरूको साथै गैरसरकारी सङ्घसंस्था तथा व्यक्तिहरूको प्रयास समेत अपेक्षित छ ।
यसै सन्दर्भमा कर्णालीको भाषा, कला, साहित्य, संस्कृति र परम्परालाई देशभर चिनाउने र कर्णालीको विकासका सम्भावनाहरूको खोजी गर्ने उद्धेश्यले यस प्रदेशको राजधानी सुर्खेतको सुन्दर पर्यटकीय क्षेत्र बुलबुलेको परिसरमा आयोजित यो कर्णाली उत्सव कार्यक्रम समुन्नत कर्णाली निर्माणको सहयोगी कदम हुन सक्ने मैले महसुस गरेको छ ।
यस कर्णाली उत्सवका सत्रहरूमा प्रत्यक्ष उपस्थित हुन नसकेको भएपनि यो कार्यक्रम र यसका छलफललाई मैले विद्युतीय सञ्चार माध्यमबाट हेरेको, सुनेको छु । कर्णालीको विकास र समृद्धि कसरी गर्न सकिन्छ भनेर यहाँ सञ्चालन भएका बाडो, थाडो र ओटालो, कर्णाली घुमाउटो पड्यो, कर्णाली–प्रणालीः योजना, पूर्वाधार र लगानी, हाट जान्या भोट जान्या जस्ता सत्रहरू महत्वपूर्ण थिए नै ।
त्यसै गरी लैङ्गिक विभेद र सौर्यताको बारेमा भएका मौलिक प्रयास र आगामी कदम पहिल्याउन सञ्चालित छाउ र भाउ सत्र, शिक्षाको महत्व र यहाँको अवस्था झल्काउने पड्नु पड्डो छः साक्षर, शिक्षित र प्राज्ञिक कर्णाली सत्र, अर्गानिक कृषिको अभियान र कर्णाली प्रदेश सरकारले गरेका काम र यस क्षेत्रको आगामी कार्यदिशाको बारेमा सञ्चालित प्राङ्गारिक प्रयास सत्र, अन्तर प्रदेश अन्तरक्रियाको रूपमा सञ्चालित सत्र मुख्य माण्ठः मूल कुडा, आर्थिक समुन्नति र जीवनस्तर उकास्न गर्न सकिने प्रयाससँगै सम्बन्धित पुइँसाका कुडाः थैलीदेखि बैङ्कसम्म जस्ता १४ वटा सत्रहरू सञ्चालन भएका छन् ।
यहाँको जनजीविकाको अवस्था र जनअपेक्षा दैनिक रूपमा साहित्यको माध्यमबाट साहित्यिक सत्रमा प्रस्तुत भएका छन् । हाम्रो यो कर्णाली प्रदेश तथ्याङ्कमा हेर्दा ४४.२ प्रतिशत नागरिक आर्थिक रूपमा अति नै पछाडि छन् । जबकि यो आँकडा राष्ट्रिय स्तरमा २८.८ प्रतिशत मात्रै छ । २८.९ प्रतिशत नागरिक यहाँ निरपेक्ष गरिबीका रेखामुनि रहेका छन् । जबकि राष्ट्रिय दर १८.७ प्रतिशत मात्रै हो ।
हाम्रो प्रदेश प्राकृतिक स्रोतमा धनी र पर्यटकीय दृष्टिकोणले महत्वपूर्ण छ । यहाँका यार्सागुम्बा, शिलाजित, चिराइतो, लेक तितो, गुर्जो, दालचिनी, जस्ता जडिबुटीको सङ्कलन, प्रशोधन र व्यापारको माध्यमबाट आर्थिक समृद्धि हासिल गर्न सकिने अवस्था छ ।
त्यस्तै मुगुको रारा ताल, विश्वकै अग्लो स्थानमा रहेको छायाँनाथ मन्दिर, डोल्पाको शे–फोक्सुन्डो ताल, जुम्लाको सिँजा उपत्यका, दैलेखको ज्वाला क्षेत्र, सुर्खेतको काँक्रेविहार जस्ता मनमोहक प्राकृतिक छटा र ऐतिहासिक स्थलहरूलाई पर्यटकीय केन्द्रको रूपमा अगाडि बढाउन सकेमा यो प्रदेशको आर्थिक विकासमा निकै ठूलो टेवा पुग्ने छ ।
यसका साथसाथै यस प्रदेशको अर्गानिक कृषि उत्पादनको माग सिङ्गो नेपाल र विदेशमा समेत रहेकाले कृषिको माध्यमबाट समग्र प्रदेशबासीको जीवनस्तर उकास्न सकिने स्थिति छ । व्यावसायिक पशुपालन, फलफूल खेती आदिको समेत यहाँ पर्याप्त सम्भावना रहेको छ । यसरी प्रत्यक्ष रूपमा जनताको जीवनसँग सम्बन्धित रहेर काम गर्न सकेमा समुन्नत कर्णाली निर्माणमा धेरै समय लाग्ने छैन भन्ने मैले विश्वास लिएको छु । यस उत्सवलाई पनि मैले समुन्नत कर्णाली निर्माणका लागि जनस्तरबाट भएको सराहनीय प्रयासको रूपमा लिएको छु ।
यहाँको मौलिकता जगाइ मौलिकताका माध्यमबाटै यस प्रदेशलाई मुलुकभर र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा समेत परिचित गराउन सकेमा हामी हाम्रो विशिष्ट पहिचान दिन सक्ने छौं । खस भाषाको उद्गमस्थल हाम्रो प्रदेशमा छ । अब हामीले मौलिक विकास र समुन्नतिको पनि उद्गमस्थल यस प्रदेशलाई बनाउनुपर्ने छ । यस काममा यो उत्सव सहयोगी साबित हुने मैले अपेक्षा गरेको छु ।
अन्तमा यस उत्सवमा सञ्चालन भएका विभिन्न सत्रका निष्कर्षहरूलाई सुझावको रूपमा सङ्घीय सरकार, यहाँको प्रदेश सरकार, स्थानीय तहहरूमा पठाउनु् नै हुनेछ । ती सुझावहरूलाई मध्येनजर गरेर नीति निर्माण र कार्यक्रम बनाई अगाडि बढ्न म प्रदेश सरकारको ध्यानाकर्षण गर्दछु ।
ऋति फाउन्डेसनले विगत, वर्तमान र भविष्यमा गर्ने यस प्रकारका अझ परिष्कृत रचनात्मक क्रियाकलापहरूले नेपाल सरकारको समृद्ध नेपाल, सुखी नेपालीको राष्ट्रिय आकाँक्षा र कर्णाली प्रदेश सरकारको समृद्ध कर्णाली, सुखारी कर्णालीबासीको दीर्घकालीन सोच पूरा गर्न टेवा पु¥याउने छ भन्ने विश्वास लिँदै आयोजक सबैलाई बधाई दिन चाहन्छु ।
यस कार्यक्रममा उपस्थित हुनुभएका हाम्रा विशिष्ट अतिथि प्रदेश नं २ का माननीय मुख्यमन्त्रीज्यूलाई स्वागत गर्न चाहन्छु र उपस्थित सम्पूर्णजनमा हार्दिक धन्यवाद व्यक्त गर्न चाहन्छु । धन्यवाद ।